müslümanların dilinde Kudüs
günümüz dünyasında Jerusalem
Araplarınlisanında El-Beyt'ül-Mukaddes
eski ismiyle İliya ve İbranice'de iseYirusalem veya Oruşelem denilen şehir
bugün dünyanın gözlerini vemeraklarını kendine çevirmiş bulunmaktadır. 450 yıl kadar OsmanlıDevleti'nin hakimiyeti altında
bütün din mensuplarının huzur içindeyaşadıkları Kudüs Şehri
Fatih Sultan Mehmet'in Kudüs'teki kutsal mekanlar hakkında vermiş olduğu ferman ;
1) Mucebince amel oluna; her kim hatt-ı hümayun-ı sa'adet-makrunu fesh ederse
Allah'ın la'netine uğrasun.
2) Allah'ın izni ve Hz. Peygamber'in manevi yardımı ile İstanbul'u feth edince
dünyanın değişik bölgelerinden şahlar ve krallar
fethi tebrik için elçiler gönderdiler. Bu arada Kudüs'te bulunan Rum Patriği Atnasiyos da
kendi rızasıyla kapıma gelip
daha önce Hz. Peygamber'in mübarek eliyle imzalı emrini ; Hz. Ömer'in Kûfî hattıyla yazılmış fermanını ve eski padişahların verdikleri fermanalrı ibraz ederek
Kudüs-i Şerif'de bulunan içeride ve dışarıdaki Kamame Kilisesi başta olmak üzere bütün namazgahların ve ziyaretgahların aynen kendi tasarruflarında kalmasını rica eyledi.
3) Ben de buyurdum ki
eskiden ihsan olunduğu üzre
içeride yer alan Kamame Kilisesi ile bütün namazgahları ve ziyaretgahları; Gürci Manastırı olan Mar Ya'kub; Kudüs dışında yer alan manastırlar ve kiliseler; Hz. İsa'nın doğduğu yer olan Beytüllahm'deki Büyük Kilise; mağara ve Kilisede yer alan üç kapı tasarruflarında ola.
4) Hristiyanların Kudüs'teki bütün patrik
papaz ve yamakları
bac
harac ve diğer örfî ve ve şer'î vergilerden mu'âf olalar.
5) Bütün bu haklar ve hürriyetler
Hz. Peygamber
Hz. Ömer ve eski padişahlar tarafında ihsan olunduğu gibi
benim fermanım ile de verilmiştir. Tasarrufumda ve hükmüm altında bulunan bütün valiler ve adamlarım buna riayet edeler. Kimseyi rahatsız eylemeyeler.
6) Eğer bundan sonra halifelerden
vezirlerden
âlimlerde veya Ümmet-i Muhhamed'in diğer fertlerinden kim ki
Hz. Peygamber'in mübarek eliyle imzalı olan emrine
Hz. Ömer'in Kûfî hattı ile olan fermanına
diğer padişahların fermanlarına ve benim fermanıma
para veya hatır gönül diyerek muhalefet ederse
Allah'ın ve Paygamberinin hışmına uğrasın.
7) Şöyle bileler
alâmet-i şerife i'timâd ve inkıyâd kılalar. 15 Şevval 862/1458 İstanbul" [7].
Fatih Sultân Mehmed
Kudüs'teki önemli mukaddes mekanları da teker teker saymaktadır. Bir de aslını verelim.
"Fatih Sultan Mehmed Han Hazretlerinin Hatt-ı Hümayunları ile Sadaka ve İhsan Buyurdukları Emr-i Alişandır
1) Mucebince amel oluna; her kim hatt-ı hümayun-ı sa'adet-makrunu fesh ederse
Allah'ın la'netine uğrasun.
2) Sebeb-i tahrir-i tevkî'-i refî'-i hümâyûn
vâcib'üt-tastîr-i yarliğ-i belîğ-i hümâyûn �Nassarahullahu Te'âlâ ilâ-i yub'asûn- oldur ki;
3) Bi iznillahi Te'âlâ Hazret-i Resûl hurmetiyle Makam-ı Kostantınıyye feth u fütûh oldukda etrâf ve eknâfdan şahlar ve krallar Âsitâne-i Sa'âdetime elçiler gelüb feth u fütûhı arz edüb bu kerre Kudüs-i Şerif'de olan Rumların Patriği Atnasiyos (?) nam râhib rızalarıyla gelüb Âsitâne-i Sa'âdetime yüz sürüb ve Hazret-i Resûl-i Ekrem Hazretlerinin (Sallalahu aleyhi ve sellem) mübarek eliyle ve pençesiyle imzalu olan hatt-ı hümâyûnları ve Hazret-i Ömer bin Hattab Hazretlerinin (Radiyallahu Te'âlâ anh) verdüği Hatt-ı Kufi ile ve selâtîn-i mâziyeden hatt-ı hümâyûnları ibraz edüb ve ricâ eyledi. Ol minval üzere Kudüs-i Şerif içerüsün ve taşrasunda namazların ve ziyaretlerin kel-evvel Hazret-i Resûl-i Ekrem Hazretlerinin (Sallalahu aleyhi ve sellem) ve Hazret-i Ömer bin Hattab Hazretlerinin (Radiyallahu Te'âlâ anh) ve selâtîn-i mâziyeden sadaka ve ihsan olunan hatt-ı hümâyûnları mûcebince zabt ve tasarruf eyleyeler.
4) İmdi kadimden ferman ve sadaka olunub bi aynihi içerüde olan Kamame ile cemî' namazgahları ve ziyaretleriyle ve Gürci Manastırı olan Mar Yakub ve Kudüs-i Şerif taşrasında olan manastırlar ve kiliseler ve Hazret-i İsa (Aleyhisselam) Hazretlerinin doğduğı Beytüllahm Kilisey-i Kübrâ ve Mağara ve Kilisede olan üç kapu miftahlarıyla şimal ve kıble ve garbî tarafından içinde olan cemî'-i millet-i Nasrâniyye Kudüs-i Şerif Patrikleri
yamakları bu vefk üzere eşyaları bâc ve harâcdan ve kakırlardan ve sâir tekâlif-i örfiyyeden kadîmden sadaka ve ihsan ve ferman olunan bi aynihî küllîsinden mu'âf ve müsellem olmak içün rice eyledükleri ecilden; imdi kadîmden Hazret-i Resûl-i Ekrem Hazretlerinin (Sallalahu aleyhi ve sellem) ve Hazret-i Ömer bin Hattab Hazretlerinin (Radiyallahu Te'âlâ anh) ve selâtîn-i mâziyeden sadaka ve ihsan ve ferman olunan hatt-ı hümâyûnları mûcebince
cenâb-ı celâletim dahi sadaka ve ihsân ve fermân-ı âlî-şânım olmuşdur.
5) Tasarrufumda ve hükmümde olan memleketler eğer deryadan ve karadan hâkim'ül-vakt olanlar Kudüs-i Şerif Patriği ve ruhbanları mezbûrlara himâyet ve sıyânet ve âhardan kimesne rencide eylemeyeler.
6) Ve eğer Hazret-i Resûl-i Ekrem Hazretlerinin (Sallalahu aleyhi ve sellem) sadaka ve ihsan olunan mübarek pençesiyle imzalu olan hattı ve Hazret-i Ömer bin Hattab Hazretlerinin (Radiyallahu Te'âlâ anh) verdüği Kufi ile hattı ve selâtîn-i mâziyeden sadaka ve ihsan olunan hatt-ı hümâyûnları ve el-ân sadaka ve ihsan olun hatt-ı hümâyûn-ı sa'âdet-makrûnı ve fermân-ı âlî-şânı alub bundan sonra gelen halifeler ve vüzerây-ı izâmdan ve ulemâdan ve ehl-i örfden ve kapu kullardan ve sâir Ümmet-i Muhammed'den akçe içün veyahud hâtır içün feshine murâd ederler ise
Allah'ın ve Hazret-i Resûlün hışmına uğrasun.
7) Şöyle bileler
alâmet-i şerife i'timâd ve inkıyâd kılalar. Tahrîren fî evâsıt-ı Şehr-i Şevvâl'il-Mükerrem li seneti isneyn ve sittîn ve semâne-mi'ete. Sene 862
Bi Makam-ı Kostantınıyye" [8].
Fatih Sultan Mehmed Han Hazretlerinin Hatt-ı Hümayunları ile Sadaka ve İhsan Buyurdukları Emr-i Alişandır (Başbakanlık Osmanlı Arşivi
Kilise Defteri
No:
alintidir