Kıyamda İşlenen Hatalar

Kıyamda İşlenen Hatalar

Rablerini n huzurunda namaz kılmak üzere kıyamda duran kimseleri n işlediği hatalar pek çoktur. Bazen sünnetleri terk etmek suretiyle doğru olandan ve Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) namaz kılma şeklinden yüz çevirirler, bazen de sünnet diye mekruh olan davranışlar yaparlar veyahut ta babalarından gördükleri yanlış uygulamal arı sürdürürler.

1: Namaza başlangıç tekbirind e, rükuya giderken ve rükudan kalkarken elleri kaldırmamak.

Bazı kimseler, iftitah tekbiri esnasında, rükuya giderken, rükudan kalkarken ve ilk teşehhüdden kalkarken ellerini kaldırmayı ihmal ediyorlar . İlginçtir ki, namazlard a elleri göğüs hizasına kaldırma sünnetini terk eden bazı Müslümanların bu uygulamayı, yersiz biçimde cenaze namazlarında ve bayram namazlarının zaid tekbirler inde yaptıkları görülmektedir. Bu kimselerd en bazısı, aslı olmayan hadisleri kendileri ne delil yapmışlardır, bazısı da birtakım hadisleri yanlış yorumlama k suretiyle ellerin rukuya giderken ve rukudan kalkışta kaldırılmaması gerektiğini savunmuşlardır. Şu hadisi yorumlama da hataya düştükleri gibi:

( مَنْ رَفَعَ يَدَيْهِ فِي الصَّلاَةِ فَلاَ صَلاَةَ لَهُ )
« Herkim namazda ellerini kaldırırsa, onun namazı geçersiz olmuştur. »

Namaza başlarken ellerini omuz hizasına kaldırması Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) sünnetindendir. Başını rükudan kaldırdığında da yine aynı şekilde ellerini kaldırırdı.

Bu hadisi, aralarında Cennet’le müjdelenen sahabiler in de bulunduğu yaklaşık 50 kişi rivayet etmiştir. İmam Buhari şöyle demiştir: Hasan ve Humeyd bin Hilal demiştir ki: Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) bütün ashabı, istisnasız olarak ellerini kaldırırdı. Dolayısıyla bu sünnet, Zehebi’nin de dediği gibi mütevatir bir sünnettir.

Sünnet olan; elleri, parmaklar düzgün olacak ancak araları da ne açık ne de kapalı olacak biçimde kaldırmaktır. Peygamber (sallallah u aleyhi ve sellem), bazen ellerini omuz hizasına, bazen kulak hizasına gelecek şekilde kaldırmış; bazen tekbirle birlikte, bazen tekbirden sonra, bazen de tekbirden önce kaldırmaktaydı. Buradan, ellerini, dua eden kişinin ellerini kaldırdığı gibi kaldırmanın yanlış olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

2: Elleri salıp, göğsün üzerine koymamak.

Sehl bin Sa’d’den rivayete göre: ‘Namaz esnasında, kişinin sağ elini, sol kolunun üzerine koyması emrediliy ordu’.

İbn-i Abbas’tan rivayetle Peygamber (sallallah u aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

( إِنَّا مَعْشَرَ اْلأَنْبِيَاءِ أُمِرْنَا أَنْ نُؤَخِّرَ سَحُورَنَا وَ نُعَجِّلَ فِطْرَنَا وَ أَنْ نُمْسِكَ بِأَيْمَانِنَا عَلَى شَمَائِلِنَا فِي صَلاَتِنَا )
« Biz peygamber ler, sahurumuz u geciktirm ek, iftarımızı erken yapmak, namazlarımızda sağ ellerimiz i sol ellerimiz in üzerine koyup kavramakl a emrolundu k. »

Bu iki hadisten, elleri salan kişinin hatalı olduğu anlaşılmaktadır. Zira, sağ eli sol el üzerine koymak Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) ve Ondan önceki peygamber lerin sünnetindendir.

Sünnet olan, elleri göğüs üzerine koymak, sağ eli sol elin bileği ve kolu üzerine koymaktır.

Vail bin Hucr’dan rivayet edildiğine göre kendisi “ Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) nasıl namaz kılacağına bakacağım” demiş ve baktıktan sonra da şöyle anlatmıştır: “Ona baktım, namaza durdu ve tekbir aldı. Ellerini kulaklarının hizasına kaldırdı, sonra sağ elini, sol elinin bileği ve kolu üzerine koydu.”

Kıyamda, Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem), bazen sağ eliyle sol elini kavradığı yönünde rivayetle r de vardır. Bu hadiste, kavramanın sünnet olduğu, ilk hadiste de eli bilek üzerine koymanın sünnet olduğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla her iki uygulama da sünnettir. Bazı kimseler ise hem eli bilek üzerine koymak hem de sıkıca kavramak suretiyle hata etmektedi r. Daha açık bir ifade ile bu kimseler, -müteahhir ulemanın kitaplarında belirtild iği gibi- bileği başparmak ve serçe parmak ile kavramakt a ve diğer üç parmağı da uzatmakta dır.

[Aynı şekilde, elleri kalp üzerine koymak ve bunun huşuya daha uygun olduğunu düşünmek de -Peygamberin (sallallah u aleyhi ve sellem) uygulamasına ters olduğu için- yapılagelen hatalarda ndır.]

3: Tekbir sonrasında Fatiha öncesinde okunması gereken istiftah duasını ve istiazeyi (Euzu Billahi mine’ş-Şeytanirracim demeyi) terketmek .

Namaz kılan pek çok kimse, iftitah tekbirind en sonraki duayı ve istiazeyi ihmal etmektedi r ki, halbuki bu dualar namazın müstehaplarındandır.

Kuran-ı Kerim’de yer alan şu ayet, istiazeni n her rekatta meşruiyetini açıkça göstermektedir:

( فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ )
« Kur’an okumaya başladığında Allah’a sığın (istiaze oku!) Şafiilere göre en sahih görüş bu olduğu gibi, İbn-i Hazm da bu görüşü tercih etmiştir.

4 :Fatiha’yı Tekrar Etmek.
Namaz kılan kişinin Fatiha suresini tamamen veya kısmen tekrar etmesi mekruhtur . Peygamber den (sallallah u aleyhi ve sellem) ve ashabından bu hususta her hangi bir şey nakledilm emiştir. Bu görüş, cumhur ulemaya ve dört mezhep imamına aittir. Fatiha’yı tekrar etmekle namazın geçersiz olup olmayacağı hususu ihtilaflıdır. Bu konuda herhangi bir delil bilmiyoru m, ancak bazı Hanbelile re göre bu durumda namaz geçersiz olmaktadır.
Eğer Fatiha’yı yanlışlıkla tekrar ederse Hanefiler e ve Şafiilere göre sehiv secdesi yapar. Şafiilere göre kasten tekrar etse sehiv secdesi gerekir, Hanefiler e göre ise kişi günahkar olur ve günahının ortadan kalkması için namazını yeniden kılması gerekir. Malikiler e göre kasten tekrar haram olmakla birlikte namaz bozulmaz. Eğer yanlışlıkla tekrar ederse sehiv secdesi yapar. Tercih edilen görüş de budur.

5: Gözleri yukarı doğru veya secde mahallini n dışındaki bir noktaya çevirmek.

Gözleri yukarı doğru dikmek veya imama ya da sağa sola bakmak namazda dikkati dağıtan davranışlar olduğu için kusurdur. Gözleri aşağı indirmek ve secde mahalline bakmaya dair emir vaki olmuştur. Ancak teşehhüdde gözler şehadet parmağı üzerinde olur ve oradan ayrılmaz. Nitekim bu, Peygamber’in (Sallallah u aleyhi ve Sellem) namazdaki devam ettiği bir sünneti olmuştur. Hadiste:

( لاَ يُجَاوِزُ بَصَرُهُ إِشَارَتَهُ )
« (Teşehhüdde) gözü, işaret parmağından ayrılmazdı. »

Aişe’den (r.anha) şöyle der: Peygamber imize (Sallallah u aleyhi ve sellem) namazda etrafa bakınma konusuyla ilgili olarak sordum, O da şöyle cevap verdi:

( هُوَ اخْتِلاَسٌ يَخْتَلِسُهُ الشَّيْطَانُ مِنْ صَلاَةِ الْعَبْدِ )
« (Namazda etrafa bakınma) Şeytanın, kulun eda etmekte olduğu namazdan (sevabından) yaptığı bir hırsızlıktır. »

Enes (r.a)’dan rivayete göre Peygamber efendimiz (sallallah u aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

( مَا بَالُ أَقْوَامٍ يَرْفَعُونَ أَبْصَارَهُمْ إِلَى السَّمَاءِ فِي صَلاَتِهِمْ )
« Şu insanlar, namaz esnasında gözlerini niçin göğe doğru dikerler ki?! »

Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) bu husustaki sözü biraz daha sertleşmiş ve şöyle demiştir:

( لَيَنْتَهِيَنَّ عَنْ ذَلِكَ أَوْ لَتُخْطَفَنَّ أَبْصَارُهُمْ )
« Ya bundan vazgeçecekler ya da gözleri kör olacak!! »

Ebu Hureyre’den rivayete göre Peygamber (sallallah u aleyhi ve sellem) şöyle demiştir:

( لَيَنْتَهِيَنَّ أَقْوَامٌ عَنْ رَفْعِهِمْ أَبْصَارَهُمْ عِنْدَ الدُّعَاءِ فِي الصَّلاَةِ إِلَى السَّمَاءِ أَوْ لَتُخْطَفَنَّ أَبْصَارُهُمْ )
« İnsanlar, ya namazda dua esnasında gözlerini semaya dikmekten vazgeçecekler ya da gözleri kör olacak!! »


Bu hadislerd e, namazda gözleri gökyüzüne çevirme konusunda mutlak bir yasaklama ve şiddetli bir tehdit bulunup, hatta icma dahi söz konusu olmuştur.

Birinci hadise göre namaz kılan kişinin, lüzumsuz yere sağa sola bakınması mekruhtur . Etrafa bakınma ile namaz bozulmaz, ancak yönünü kıbleden tamamen çevirecek olursa bu taktirde namaz bozulur.

İbn-i Abdilberr şöyle demiştir: Fukahanın büyük bir kısmına göre, namaz kılan kişinin etrafa bakınmaları az ise namazı bozulmaz.

6: Namaz esnasında gözleri kapamak.
İbnu’l-Kayyım şöyle demektedi r: Namaz esnasında gözleri kapatmak Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) adeti olan bir davranış değildi. Daha önce geçen bir hadiste, Peygamber in (sallallah u aleyhi ve sellem) teşehhüd esnasında dua ederken gözünü işaret parmağına diktiği ifade edilmiş ve gözünü oradan ayırmadığı nakledilm iştir.

7: Namaz esnasında fazla kıpırdanmak ve bir şeylerle meşgul olmak.
İhtiyaç olmadığı halde namazda; parmakları kenetleme k, tırnakları temizleme k, ayakları sürekli hareket ettirmek, sarık veya kuşağı düzeltmeye çalışmak, saate bakmak, kemeri veya kuşağı bağlamak, bedenle bir yandan öbür yana salınmak gibi fazla hareket edip kıpırdanma anlamına gelebilec ek ve namaz kılanı huşu ve ihlastan uzaklaştıracak davranışlar ortaya koymak namazın sevabını azaltan faktörlerdir. Halbuki huşu, namazın özü ve ruhu olduğu için müslümanın bu konuda oldukça titiz davranması gerekmekt edir.

Adı geçen hareketle rden bir tanesini ‘üç defa tekrarlayınca namaz bozulur’ şeklindeki yaygın kanaatin dayandığı bir delil yoktur. Bu, Peygamber den (sallallah u aleyhi ve sellem) varid olmuş bir hadis olmayıp, sadece bazı ulemanın bu konudaki bir yorumudur . Ancak bilindiği gibi, namaz esnasında burnu el ile kaşımak, sakal veya elbiseyle meşgul olmak gibi davranışlar lüzumsuz davranışlar olduğundan, bu lüzumsuz davranışlara ısrarla devam etmek namazı iptal eden bir kusur olabilir. Bu hareketle rin örfen az olması veya çok olup da süreklilik arz etmemesi durumunda namaz bozulmaz. Ancak yine de mümin için dinin özüne en uygun olan, huşuyu muhafaza etmek ve az olsun çok olsun bu gibi davranışlardan mümkün mertebe uzak kalmak suretiyle namazı mükemmel şekilde eda etmeye çalışmaktır.

Peygamber (sallallah u aleyhi ve sellem), namaz esnasında elleriyle oynayan ve lüzumsuz hareketle r içinde bulunan bir toplulukl a karşılaşmış ve kendileri ne şöyle demiştir:

( مَا لِي أَرَاكُمْ رَافِعِي أَيْدِيكُمْ كَأَنَّهَا أَذْنَابُ خَيْلٍ شُمْسٍ، اُسْكُنُوا فِي الصَّلاَةِ )
« Niçin huysuz atların kuyruklarını indirip kaldırdığı gibi elleriniz i hareket ettirip duruyorsu nuz?!! Namazda sükuneti koruyun. »

Bu hadis-i şerifte, namazda huşu ve sükunet içinde bulunma konusunda bir emir vardır. Buradan hareketle, namaz kılarken imamın kıraatini takip etmek için Kur’an-ı Kerim’i elinde tutmanın yanlış olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. İşin ilginç tarafı, bu davranışa yönelen bazı kimseleri n, kıraati iyi olmayan kimseler oluşudur. Bu gibi insanların, imamın yanılması durumunda tashihte bulunması ne ölçüde mümkün olabilir ki?!!


alintidir

güncel

bılgılerımızı tazeledık vesılenle abım Allah razı olsun. sevındım bazı seylerı dogru yapıyormusum hatta hepsini gözümü secdenın tam ortasındakı bır noktadan hıc ayırmam.