KORKUNÇ VE SİNSİ BİR TEHLİKE : AKCİĞER EMBOLİSİ DERS ÇALIŞANLAR OKUMADAN GEÇME!!

11 saat hareketsiz ders çalışma, ölüme götürdü

Cerrah
olacaktı kan pıhtısı öldürdü

Deniz DERİN

Cerrah
olma idealiyle yola çıkan genç doktor, tıpta uzmanlık sınavına
hazırlanırken aniden fenalaşarak yaşamını yitirdi. 24 yaşındaki
Merve'nin 11 saat hareketsiz ders çalışmasına bağlı olarak akciğer
embolisine kurban gittiğini ortaya çıktı. Merve Şengil, Mayıs 2008'de
dönem sekizincisi olarak Cerahpaşa Tıp Fakültesi'ni bitirdi. Ardından da
cerrah olabilmek için Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) hazırlıklarına
başladı. Odasından bile çıkmadan gece gündüz çalışan genç doktor, 9
Eylül gecesi aniden fenalaşınca hemen hastaneye kaldırıldı, ancak
kurtarılamadı. Adli Tıp Kurumu'ndan gelen otopsi raporu ise ölümünün
ardındaki gerçek nedeni ortaya çıkardı. 11 saat boyunca hareket etmeden
bilgisayarın karşısında oturmuş, hareketsizliği bağlı olarak bacak
damarlarında oluşan kan pıhtısı akciğere ulaşmış (emboli) ve ölümüne
neden olmuştu


Uzman Görüşü

'Hareketsizlik
riskli'

Prof. Dr. Erhun Eyüboğlu: "Uzun uçak veya otobüs
yolculukları ve ameliyat sonrası uzun süre hareketsizlik emboliye sebep
olabilir. Embolide pıhtılaşan kanın gittiği son nokta çok önemlidir.
Pıhtı kalp ya da akciğere ulaşırsa ölümçül olabilir."

'Genetik
olabilir'

Doç. Dr. Mustafa Erelel: "Riskli durumlarda, belli
periyotlarla hareket etmek veya pozisyon değiştirmek faydalıdır. Genç
yaşlarda sebepsiz olması genetik yatkınlığı akla getirir. Ailesinde ani
ölüm olan kişiler dikkatli olmalıdır."

(sabah)

Oyun oynarken öldü


Güney Kore'de 28 yaşında bir kişi,
oyun oynarken bilgisayarının başında hayatını kaybetti. Yaklaşık 50
saat boyunca çok seyrek molalar eşliğinde bir İnternet kafede zamanını
geçiren talihsiz oyuncunun daha önce ciddi bir sağlık problemi
bulunmadığı bildiriliyor.

Güney Kore'deki Taegu
şehrinde yaşayan 28 yaşındaki bir oyun tutkunu, son zamanlarda vaktinin
çoğunu geçirdiği oyunların başında hayatını kaybetti. Açıklamalara göre
bir İnternet kafede online olarak 50 saati çok az molayla geçiren oyun
tutkununun, sırf daha fazla yun oynayabilmek için ölümünden kısa bir
süre önce işinden istifa ettiği açıklandı. Oyuncunun başından
kalkamadığı oyun ise popüler strateji oyunu Starcraft.

Güney
Kore, Dünya'daki pek çok ülkeye nazaran teknolojinin çok daha fazla
yaygın bir şekilde kullanıldığı bir ülke. Geniş bant İnternet
teknolojisinin çok iler bir düzeyde olduğu ülkede oyunlar ve oyuncular
da çok ciddiye alınıyor. Özel kuruluşlar tarafından desteklenen büyük
turnuvalarda vaat edilen ödüller ve şan şöhret, ülkedeki pek çok
bilgisayar oyunu tutkununun hayallerini süslüyor. Güney Kore'de
profesyonel bir oyuncu yılda 100 bin Dolar kazanabiliyor.

(Hürriyetim)


Daha öncede bunlara benzer vakalar oldu.
Hastalığın adı:
Akciğer Embolisi



Akciğere gelen pıhtı tıkacı (trombo-emboli)
geniş bir alanı etkiliyorsa hasta ancak yoğun tedavi girişimleriyle
kurtarılabilir.

Damarlarda normal olarak bulunmaması gereken
değişik boyutlardaki yabancı maddelerin kan yoluyla taşınarak ince bir
damarı tıkaması emboli olarak bilinir. Bunun sonucunda tıkanan damarın
beslediği bölgeler kansız kalır. Ortaya çıkan beslenme ya da dolaşım
bozukluğunu gidermek için yan damarlar zamanında gelişmezse kangren
kaçınılmaz sonuçtur.

Emboli



Gaz, sıvı ve katı haldeki maddeler emboliye yol
açabilir.

Gaz (hava) embolisi
Damara
dışarıdan hava girmesi ya da damar içinde gaz açığa çıkmasıyla oluşur.
Örneğin, iğne yapılırken, serum verilirken ya da basıncın ters yönde
olduğu boyun toplardamarının bir travmayla karşılaştığında damara hava
girebilir.

Normal koşullarda atardamarlardaki kan basıncı kalbin
hem kasılma, hem de gevşeme hareketleri sırasında atmosfer basıncından
daha yüksektir. Bu nedenle atardamara normal basınç altında hiçbir zaman
hava giremez. Atardamarda gaz kabarcığı "dalgıç vurgunu" örneğinde
olduğu gibi hızlı basınç değişiklikleri sonucunda ortaya çıkar.

Tüple
derine dalanların dokularında hava, Özellikle de azot, doyma noktasına
kadar çözünerek birikir. Dalgıç gaz fazlalığının solunumla yavaş yavaş
vücuttan atılmasına fırsat vermeyecek bir hızla yukarı çıkarsa serbest
kalan çok ufak gaz kabarcıktan kanda birleşerek gaz embolisini
oluşturur. Vurgun ölümle sonuçlanabilecek kadar tehlikelidir.

Sıvı
madde embolisi
Kana kansan sıvının emboli oluşturabilmesi
için kanda çözünememesi gerekir. Bu da genellikle yağlı bir maddedir.
Örneğin, iskelet sisteminin uğradığı travmalarda kemik iliğinde bol
miktarda bulunan yağlı maddeler kana karışarak emboli yaratabilir.

Katı
madde embolisi
En sık rastlanan emboli tipidir. Birçok
etkene bağlı olabilir. Dolaşıma girerek kümelenen tümör hücreleri ve
çeşitli mikroorganizmalar ya da daman delerek kan akımına kansan mermi
parçaları embolilere yol açabilir. Ama tromboz, yani damar içinde pıhtı
oluşması katı madde embolilerinin en sık rastlanan nedenidir.

Akciğer
embolisi, akciğer atardamarındaki ya da bu damarın bir dalındaki ani
tıkanmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Çoğu olguda etken madde çevresel
toplardamarlardan kopan, kalbin sağ kulakçık ve karıncığından geçerek
akciğerlere gelen pıhtıdır. Atardamar tıkanmasının sonuçlan,
akciğerlerin durumuna ve tıkanan atardamarın önemine bağlıdır. Ayrıca
embolinin olası yıkımını karşılayacak koşulların varlığı da sonucu
etkiler. Yan damarların zamanında gelişerek yeterli kan dolaşımının
yeniden sağlandığı durumlarda, embolinin gidişi belirtisizdir. Bu
durumda akciğerde doku ölümü (nekroz) görülmez. Tıkanıklığın akciğer
dolaşımım büyük Ölçüde aksattığı olgularda birden tansiyon düşer ve
hasta şok durumuna girer.

Nedenleri

Büyük
dolaşımın toplardamar sisteminde, daha sık olarak da kalbin sağ
kulakçık ve karıncığında çeşitli nedenlerle pıhtı oluşabilir. Bu olguya
tromboz, oluştuğu noktada damar duvarına yapışık duran, henüz kopmamış
pıhtı parçasına ise trombus denir. Trombusların en sık koptuğu yerler
alt ana toplar damar başı, özellikle de bacak, kalça ve böbrek
toplardamar! andır. Dolaşımın yavaşlaması, damar duvarında kayganlığın
azalması ve kanın pıhtılaşma bozuklukları nedeniyle bu damarlarda
trombuslar belirir. Kan akımı zamanla trombusu aşındırarak koparır.

Yerinden
kopan pıhtı parçalan alt ana toplar damar, sağ kulakçık ve sağ karıncık
yolunu izleyerek akciğerlere ulaşır. Akciğer süzgecine takılmayacak
kadar küçük pıhtı parçacıkları büyük dolaşıma geçerek başta beyin olmak
üzere öbür organlara taşınır ve buralarda emboliye yol açabilir.

Çoğu
zaman görünüşü sağlıklı, fiziksel ve zihinsel açıdan etkin kişilerde
görülen miyokart (kalp kası) enfarktüsü ve beyin dolaşım
bozukluklarından farklı olarak, akciğer embolisi Önceden kestirilemeyen
ani ve şiddetli belirtilerle ortaya çıkar. Bazen kalp kapakçığı
hastalıkları, ileri evrede miyokart sklerozu ve miyokart enfarktüsü gibi
kulakçık fibrilasyonuna yol açan kalp hastalıkları emboliyi hazırlayan
nedenlerdir. Kulakçıkların düzensiz atımlarla çalışması (kulakçık
fibrilasyonu) sonucunda kan burada göllenir ve pıhtı oluşur.

Akciğer
embolisi karın, göğüs ya da böbrekleri ilgilendiren cerrahi
girişimlerin sonrasında da gelişebilir. Bu gibi durumlarda emboliye yol
açan olay, tromboflebit (toplardamar duvarında tromboza bağlı
iltihaplanma) ya da flebotrombozdur (toplardamar trombozu). Bir
komplikasyon, yani durumu karmaşıklaştıncı bağlantılı bir sorun
biçiminde ortaya çıkan bu tür emboli cerrahi girişimden sonraki on gün
içinde, genellikle dışkılama gibi zorlanma gerektiren durumlarda oluşur.

Bazen
embolinin nedeni, bacak toplardamarlarında önemsiz gibi görünen bir
tromboflebittir. Tromboflebitler sık sık emboliye yol açtığından hiçbir
zaman göz ardı edilmemelidir.

Belirtileri

Emboli,
tıkanıklığın yerine göre değişen belirtiler verir. Örneğin, akciğer
atardamarının tümüyle tıkanması bayılma ve hemen ardından ölümle
sonuçlanır. Buna karşılık küçük atardamar dallarım tıkayan emboliler
göğüs ağrısı, hafif nefes darlığı ve zaman zaman ateş gibi daha hafif
belirtilere yol açar. Bu belirtiler birkaç gün içinde kendiliğinden
kaybolur. Bazı durumlarda çok ufak pıhtı parçalan akciğerlerde birikerek
buradaki damar yatağının gittikçe daralmasına, ilerleyen damar
daralması da akciğer yüksek tansiyonuna yol açar. Bu daralma akciğer
yüksek tansiyonu ortaya çıkana değin belirti vermez.

Yukarıda
sözü edilen durumların her ikisi de uç örnektir. Akciğer embolisinin bu
en ağır ve en hafif biçimlerine görece seyrek rastlanır. Daha sık
görülen biçiminin tipik belirtileri ise şiddetli göğüs ağrısı, hastaya
korku veren aşın solunum güçlüğü, kanlı balgam çıkarma, kan basıncında
aşın düşme, nabızda hızlanma, morarma ve aşın terlemedir.

Tanı

Hastalık
belirti ve bulgularının emboliyi düşündürdüğü olgularda kesin tanıya
varmak için önce elektrokardiyografiye (EKG) başvurulur. EKG de sağ
karıncık yüklenmesi ve konjestif kalp yetmezliğine ait değişiklikler
gözlenir. Bu bozukluklar embolinin tipik belirtileridir. Akciğer
filminde hava kaybı ve hilus (akciğer göbeği) gölgesinin çift ya da tek
yanlı genişlediği gözlenir. Akciğer sintigrafisi ve anjiyografisi de
tanıda önemli rol oynayan İki yöntemdir. Sintigrafide toplardamar
yoluyla radyoaktif bir madde verilerek bu maddenin akciğer dolaşımındaki
dağılımı incelenir. Anjiyografide ise toplardamardan verilen radyoopak
(X ışınlanın geçirmeyen) maddenin akciğer damar ağında izlediği yol
görüntülenir. Bu iki yöntem embolinin yerinin ve yayıldığı alanların
belirlenmesine olanak verir.

Gidişi

Hastalığın
nasıl gelişeceği tıkanıklığın etkilediği alanın büyüklüğüne bağlıdır.
Büyük atardamar embolileri ani ölümle sonuçlanır. Ama olguların büyük
çoğunluğunda tedavi edilebilen daha küçük tıkanmalar söz konusudur.
Tedaviye değinmişken unutulmaması gereken önemli bir nokta da zamanında
yapılacak tromboflebit ve flebotromboz tedavisiyle emboliyi önlemenin
çok daha iyi bir yol olduğudur.

Tedavi

Akciğer
embolisinin tedavisinde amaç, akciğer dokusunun yeterli oksijeni
alabilmesini sağlamak, genel ya da büyük dolaşıma pıhtı karışmasını
önlemek, kalbi desteklemek ve şok tehlikesine karşı hastayı denetim
altında tutmaktır. Bu hastalara ilk olarak burun maskesi yoluyla
dakikada 6-8 litre saf oksijen verilir. Böylece akciğerde yetersiz
kanlanma sonucu gelişen oksijen açlığı giderilir.

Akciğer
embolisinde tedavinin temeli pıhtılaşmayı önleyici heparin adlı maddeye
dayanır. Embolinin oluşmasından kısa bir süre sonra pıhtı tıkacı
trombositlerle kaplanır, Trombositlerin burada çökerek kümeleşmesi
akciğer ve bronş damarlarını kasan kimyasal maddelerin salınmasına yol
açar. Böylece embolinin yarattığı daralma daha da ilerler. Daralmayı
gidermek için damar içine 15-20 bin ünite heparin verilir. Doğal olarak
pıhtılaşma bozukluğu olan hastalarda heparin kullanılamaz.

Verilecek
bu doz konusunda hekimler arasında görüş birliği yoktur. Bazıları bunun
yerine her 4-6 saatte bir yinelenen 10 bin ünitelik dozu yeğlerler.
Ayrıca her heparin uygulamasından Önce pıhtılaşma zamanının ölçülerek
dozun buna göre ayarlanması gerektiğini savunurlar. Tedavi birkaç gün bu
dozda sürdürüldükten sonra daha düşük dozlu (12 saatte bir 5 bin ünite)
derialtı heparin uygulamasına geçilir. Yukarıda belirtildiği gibi
heparin tedavisi boyunca pıhtılaşma zamanı sık sık kontrol edilmeli ve
normalin 2-3 katını aşması önlenmelidir. Normalde 8-10 dakika olan
pıhtılaşma zamanı hastada 20-30 dakikayı aşmamalıdır. Genel durumu
düzelince yataktan kalkmasına izin verilen hasta 11. günden sonra
taburcu edilir. Sintigrafi incelemesinde tam düzelme görülmüyorsa hasta
hâlâ tehlikeyi atlatmış kabul edilmez ve uzun süreli tedavi altına
alınır. Uzmanlar 3-6 ay süren tedavide ağızdan alman dikumarol gibi
pıhtılaşma önleyici ilaçları önerirler. Hastanın taburcu edilmesinden
Önce hastanede başlatılan bu uygulama bir pıhtılaşma faktörü olan
protrombinin etkinliği yaklaşık yüzde 30 azalana değin sürdürülür.
Konjestif kalp yetmezliği ve derin toplardamar yetmezliği gibi emboliye
zemin hazırlayan hastalıkların varlığında tedavi daha da uzatılır.

Kan
pıhtısını eritme özelliği taşıyan ilaçlarla tedavi daha ağır durumlarda
uygulanır. Bu tedavinin hedefi akciğer atardamarını zaman yitirmeden
açmak ve pıhtının erimesini sağlayarak emboHnin yinelemesini Önlemektir.

Pıhtı
eritici ilaçlarla tedaviye özellikle akciğer anjiyografisi ve kalp
kateterizasyonu, yani damardan sokulan kateter adlı borunun kalbe kadar
ilerletilmesi sonra*sında başvurulur. Her iki durumda da tedavinin
etkililiğini anjiyografıyle denetlemek uygun olur. Bu tip tedavide
streptokinaz (beta hemolitik streptokok kültürlerinden elde edilen,
enzim) ve ürokinaz (insan böbreğinde üretilen ve idrarla atılan bir
protein) kullanılır.

Pıhtı ya da pıhtılaşma sürecinin son ürünü
olan fibrin çözücü tedaviler sırasında uygulama sıkı laboratuvar
incelemeleriyle izlenmelidir. Kanda parçalanan fibrinojen ve fibrin
ürünlerinin düzeyinin belirlenmesi, kısmi tromboplastin ve trombin
zamanının ölçülmesi zorunludur. Bu ilaçlarla tedavide tehlikeli
boyutlara varan kanamalara rastlanabilir. Kanama varsa verilen ilaçlar
hemen kesilmeli ve hastaya pıhtı erimesine karşı etki gösteren ilaçlar
verilmelidir. Pıhtı çözücü tedavinin bir başka komplikasyonu da,
pıhtının parçalanıp akciğerlere doğru yol alarak emboliye yol açmasıdır.
Ayrıca bu tedavinin alerjik yan etkilerinden de söz etmek gerekir.
Streptokinazların yol açtığı alerjiler daha çok kortizon türevleriyle
giderilir.


akciğer embolisi basit anlamda;
damarlarda dolaşan bir kan pıhtısının akciğerlerde bulunan bir
atardamarı tıkanması sonucu oluşan ciddi bir hastalıktır. tıkanan
atardamar sebebiyle beslenemeyen akciğer, doku kaybına uğrar ve hastanın
sağlık durumu hızla kötüye doğru gider. akciğer embolisi hayati tehlike
oluşturan bir durumdur. ölümle sonuçlanabilir.
akciğer embolisinin
bazı olası belirtileri şunlardır:
-görünür bir nedeni olmadan,
ansızın soluksuz kalma hissi
-soluk alırken göğüste ağrı
-baygınlık
hissi
-öksürükle kanlı balgam çıkartma
-nabızda hızlanma
jama
hasta sayfası ağustos 2001'de çıkan sayısında ayrıntılı bilgi
verilmektedir:

uzun süre oturmak emboli nedeni!
otomobil, otobüs,
uçak ya da trenle uzun bir seyahat sırasında olduğu gibi, uzun süre
oturmak akciğer embolisi nedenlerinden biridir. bunun için uzun süre
oturmanız gerektiğinde, ayağa kalkın, yürüyün ya da bacaklarınızı
hareket ettirin.



insanların kalp krizi ya da inme gibi,
arterlerin tıkanması nedeniyle ani, yaşamı tehdit edici ataklar
geçirdiğini sık olarak duyarız; ancak akciğer embolisi hakkında
çoğumuzun yeterli bilgisi yoktur.

akciğer embolisi, kan
damarları aracılığıyla vücutta dolaşan bir embolinin (genellikle
bacaktaki ya da pelvis bölgesindeki bir venden kaynaklanan ve serbest
dolaşan bir kan pıhtısı) akciğerlerdeki bir arteri tıkaması sonucunda
oluşur. akciğer embolisi, akciğer dokusunun hasara uğramasına neden
olur, damarın tıkandığı akciğerin normal işlevini bozar ve ölüme yol
açabilir.

akciğer embolisinin belirtileri
akciğer
embolisinin belirtileri, tıkanmanın yeri ve kansız kalan bölgenin
boyutları dahil olmak üzere, birkaç etmene bağlı olarak gelişir. akciğer
embolisinin bazı olası belirtileri şunlardır:
-görünür bir nedeni
olmadan, ansızın soluksuz kalma hissi
-soluk alırken göğüste ağrı
-baygınlık
hissi
-öksürükle kanlı balgam çıkartma
-nabızda hızlanma
akciğer
embolisi geçirdiğinizi düşünüyorsanız, derhal bir doktora başvurun.
acil tıbbi girişime ihtiyacınız olabilir.

ne zaman risk vardir?
-bacağınızdaki
derin venlerde bir kan pıhtısı bulunduğunda
-ciddi bir hastalık
sırasında yatakta kalmak zorunda kaldığınızda olduğu gibi, uzun süre
hareketsiz yattığınızda
-büyük bir ameliyattan sonra
-otomobil,
otobüs, uçak ya da trenle uzun bir seyahat sırasında olduğu gibi, uzun
süre oturmak
zorunda kaldığınızda
-bacak ya da pelvis venleri
zedelendiğinde
-gebelikte

akciğer embolisinin önlenmesi
aşağıdaki
önlemler, akciğer embolisini ya da arterlerinizde başka tıkanmalar ya
da daralmalara ilişkin tehlikeyi azaltmanızda yardımcı olabilir:
-yağ
içeriği düşük, liften zengin bir diyet uygulayın
-düzenli olarak
fizik egzersiz yapın
-uzun süre oturmanız gerektiğinde, ayağa
kalkın, yürüyün ya da bacaklarınızı hareket ettirin.

Güncel......