HACI MUHAMMED SAMİ EFENDİ (PİRİ SAMİ)

HACI MUHAMMED SAMİ EFENDİ (PİRİ SAMİ) ( 1848 - 1914 )

Kırtıl-Zade İbrahim Efendi'nin oğlu olup, hicri 1264 (M. 1848)'de Erzincan'ın Yeşilçat (Selüke) köyünde doğmuştur. İlk öğrenimini köyünde tamamladıktan sonra, köy hocasından Kur'ân-ı Kerim okumayı, "Eski hükümet" tabir edilen medresede de Arapça ve Farsça'yı öğrenir. Daha sonra İstanbul'a giderek Fatih medresesine kaydolup akli ve nakli ilimleri tahsil edip müderrislik icazetini alarak Erzincan'a geri döner. İlk görev yeri, Keleriç (Karakaya) köyü imam hatipliğidir. Bu arada Kadiriyye yolu mensuplarından Şeyh Abdurrahman Efendi ile Nakşibendi Şeyhi Hacı Fehmi Efendi'nin sohbetlerine nail olur, şereflenir.
Keleriç köyündeki görevinden ayrılarak Erzurum'un Hınıs ilçesi Rüştiyesi’ne muallim ve daha sonra Erzurum Rüştiyesi’ne muallim-i evvel tayin edilir. Bu görevinde dört sene kalarak talebe yetiştirir. Buarada Erzurum postahane müdürlerinden İsmail Efendi ile tanışarak kısa sürede arkadaşlıklarını da ilerletirler. İsmail Efendi Bitlis'in Nurşin köyünde bulunan büyük veli Abdurrahman Tagi (Taki) hazretlerini ona anlatınca, Sami Efendi derhal Nurşin'e gitmiş ve onun sohbetlerinde bulunarak neticede kendisine talebe olmayı talep etmesine rağmen, bu isteği bir miktar borcunun olması sebebiyle şeyh tarafından kabul edilmeyince Erzurum'a geri dönerek, bir sene daha çalıştıktan sonra görevinden istifa ederek, Şeyh Abdurrahman Tagi hazretlerinin hizmetinde bulunmak üzere tekrar Nurşin'e gitmiştir.
Hacı Muhammed Sami (Piri Sami) Efendi'nin Erzincan merkez ilçe Akmezarlık olarak bilinen mahaldeki kabrinin kitabesi.
Şeyh Abdurrahman Tagi hazretlerinin tekkesinde bulunan talebelerle beraber iki sene kadar tasavvuf ilmini tahsil eder ve bu arada Kürtçe'yi de öğrenir. İki sene gibi kısa bir sürede olgunlaşıp kemale ermesi ve hocanın takdirine mazhar oluşu, tekke içerisinde dedi koduya sebep olunca, büyük alim Abdurrahman Tagi hazretleri, "Lambasının şişesine gazını koymuş, fitilini takmış, bize yalnız bir kibrit çakmak vazifesi kalmıştı. Biz de onu yaptık." diyerek, bu haksız söylentilerin önüne geçmiştir.
Daha sonra icazetini alan Muhammed Sami Efendi Erzincan'a gelerek, eski görev yeri olan Keleriç köyüne gider. Burada bulunan ve daha önce talebesi olan Küpesüklü (Saztepe) köylü Beşir Efendi ile birlikte sekiz, on kişilik bir grup, hizmetine girerler. Bir müddet sonra kendi köyü olan Selüke'ye giderek altı ay kadar burada kalır ve kışı burada geçirir. Köyündeki mal varlığını satarak Erzincan şehir merkezine gelip, şehrin kenarında bulunan ve daha sonra Mecidiyeyi Kebir adı verilen bir mahallede Keçioğulları'ndan altmış dönümlük bir tarla satın alarak, bu tarla üzerine kendisi için bir mesken ve bitişiğine de gelen misafirlerin kalması için iki katlı bir bina ve evlerin yanına da bir cami inşa ettirmiştir. Bakiye arazi üzerinde yetiştirdiği ağaçların geliri ile caminin dergâhın ve diğer kısımların ihtiyacı için dört takım ev ve çeşitli yerlerde sekiz, dokuz adet değirmen yaptırmıştır.

Kısa zamanda söz ve sohbetinden hal ve hareketlerinden haz ve lezzet alan halk akın akın kendisine gelerek ona bağlanıp, istifade ederler.Çok sayıda müridi olduğu gibi, Hahlı (Bahçeli) Hacı Abdurrahman Efendi, Kelkitli Ali Efendi, Refahiye'nin Hanzar köyünden Hacı Hasan Efendi, Hacı Hoca Mehmed Efendi ve Küpesüklü Beşir Efendi önde gelen talebelerinden bir kaçıdır.
Hacı Muhammed Sami Efendi 1914 senesinin Kurban Bayramı akşamı Hakk'ın rahmetine kavuştuğu zaman geriye Nusreddin, Fahreddin, Seyhaddin, Selâhaddin, Eşref ve Hacı Bayram adlarında altı erkek, Halise ve Muhlise adlarında da iki kız evlat bırakmıştır.
Kabri Erzincan-Çağlayan Beldesi karayolu üzerinde bulunan ve Akmezarlık olarak bilinen mezarlık alan içerisindedir. Bu yer esasında kendi dergâhının bulunduğu sahadır. Çocuklarından ve torunlarından bazılarının kabirleri de yine bu saha içerisindedir.
Mezar taşının kitabesinde:
"Ülemâdan Şeyhi Nakşibendi Kırtıloğlu Hacı Muhammed Sami'yül Erzincani. 1330" yazısı okunmaktadır.
1939 senesinde vuku bulan büyük depremde yaptırdığı cami ve dergâhı ile üç bine yakın kitabının olduğu söylenen kütüphanesi harap olmuştur.127

Kaynak: http://www.erzincan.net