Kim Kur’an-ı Kerim'e mânâ çıkarmak için

Soru
Kim Kur’an-ı Kerim'e mânâ çıkarmak için, anlamak için el uzatırsa, anlamaya çalışırsa kâfir olur, anlamına gelen söz hadis midir?



Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;


Kaynaklarda böyle bir hadis yoktur. Böyle bir söz doğru da değildir. Bütün tefsirciler, başta dört mezhep imamları bütün alimler Kur’an’dan mana çıkarmak için Kur’an’a el uzatmışlar almış okumuşlar. Sahabeden -başta Hz. Ali, İbn Abbas olmak üzere- yüzlerce kişi Kur’an’ı anlamak için Kur’an’ı alıp okuyorlardı.

Soruda -uzak bir ihtimal de olsa- kastedilen şu hadis olabilir: “Kim (bilgisi olmadığı halde) kendi görüşüne/fikrine dayanarak Kur’an’la ilgili söz söylerse/Kur’an’ı tefsir ederse, o konuda isabet etse bile hata etmiş olur”( Ebu Davud, İlim, 5; Tirmizî, -bu hadisin garip olduğunu söyleyerek zayıflığına işaret etmiştir- e.g.y).

Bununla beraber, Beyhakî’nin ifade ettiği gibi -şayet kaynağını verdiğimiz bu hadis sahih olursa- manası şudur: Kim konuyla ilgili ilmî bir delili olmadığı, alimlerin o konudaki yorumlarından habersiz olduğu halde, sırf aklından geçenlere dayanarak Kur’an’ı tefsir ederse -isabet etmiş olsa bile- hata etmiş olur; yani tefsir metodunda hata etmiş olur. Yoksa-Maverdi’nin de belirttiği gibi, bilgisi olan kimselerin Kur’an’dan farklı manalar çıkarmalarının yanlış bir tarafı yoktur. (bk. Avnu’l-Mabud, ilgili hadisin şerhi)

Özellikle bu gibi hadislerin şiddetli ifadeleri, nasih-mensuh, sebeb-i nüzul gibi naklî ilimlere ihtiyaç duyan konularda bilgisi olmadığı halde Kur’an’dan hüküm çıkarmaya çalışanlara yönelik bir uyarıdır. Yoksa Arapça dil kurallarına vakıf olan kimselerin -nakle ihtiyaç duymayan konularda- ilmî delillere dayalı olan bilgilerine göre tefsir etmelerinde hiçbir sakınca yoktur. (bk. Tuhfetu’l-ahvezî, ilgili hadisin şerhi)
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet Editör

Allah c.c razı olsun kardeşim. Böyle bir hadis yoktur lakin kelami kebir büyüklerin güzel sözleri vardır ki bu söz onlardan biridir kuranı anlamak ve yaşamak için el uzatana kuran sırlarını açar hakikatını açar ayette ona ancak temiz olanlar dokuna bilir buyrulmuştur ki bu ayet kuranın hakikatına lehfi mahfuzdakine atıftır. büyükler bu manada kullanmışlardır.vesselam

Allah Razı Olsun

Allah Razı Olsun abim cevabın için